در بحث هایی که در رابطه با مقام حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه است، شاید اساسی ترین نکته در شناخت امام زمان علیه السلام، مسئله واسطه فیض بودن امام زمان علیه السلام است و لذا در دعای ندبه عرض می کنیم: «اَیْنَ السَّبَبُ الْمُتَّصِلُ بَیْنَ الاَرْضِ وَالسَّماءِ» کجاست آن وجود مقدسی که سبب اتصال بین زمین و آسمان است و آسمان و زمین به واسطه او به همدیگر متصل اند. یعنی او واسطه است تا انسان های زمینی آسمانی شوند.
مقام واسطه فیض یعنی مقامی که عامل ظهور حقایق عالم اعلی بر جان انسان ها است. حضور انسان کامل یعنی حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه در هستی، به عنوان واسطه فیض هستی، مثل نحوه حضور جان در بدن است.
نفس شما علاوه بر این که عامل حیات شماست و در همه جای بدن شما حاضر است، حضور و ظهور حضرت مثل حضور و ظهور نفس در بدن است، چون او انسان کامل است و مقام جامعیت همه اسماء الهی است.
حضرت صادق علیه السلام می فرمایند: «نَحْنُ السَّبَبُ بَینَکُمْ وَ بَینَ الله»[۱] یعنی؛ ماییم سبب و طریق بین شما و خدای متعال.
یا در دعای عدیله اظهار می داریم: «بِبَقائِه بَقِیَتِ الدُّنْیا و بِیُمْنِهِ رُزِقَ الْوَری، و بِوُجُودِهِ ثَبَتَتِ الارْضُ و السَّماء»[۲] یعنی؛ به بقای او دنیا باقی است و به دست او مخلوقات رزق می گیرند و به وجود او زمین و آسمان ثابت و پای برجایند. که البته فهم درست واسطه فیض بودن آن مقام، فهم حساس و دقیقی است.
عمده مشکلات ما در امام شناسی، مثل مشکلات ما در خداشناسی است، همان طورکه در ابتدای امر می خواهیم یک کیفیت محدود از خدا را بشناسیم و به همان قانع شویم، و همین موجب محرومیّت ما از شناخت خدای واقعی می شود، عین این مشکل را در رابطه با امام شناسی داریم که یک تصورمحدودی از حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه داریم، در حدی که مقام عظمای واسطه فیض او را درحدّ بدن آن حضرت محدود می کنیم و از آن همه معارفی که می توانیم در این رابطه به دست آوریم خود را محروم می نماییم، البته امام علیه السلام بدن دارند ولی مقام امام محدود به بدن نیست، حتی فوق ملائکه است.
کلمات کلیدی: واسطه فیض، امام شناسی، خداشناسی، انسان کامل، رزق، دعای عدیله، مقام حضرت حجت
