اداء بعضی از حقوق آن حضرت

بر اساس روایات ائمه (علیهم السلام)، امام زمان(عجّل اللَّه تعالی فرجه) حقوق زیادی بر گردن انسان دارند از جمله حق وجود و هستی، حق پدر بر فرزند، حقّ قرابت و خویشاوندی پیغمبر (صلی الله علیه وآله وسلم)، حقِ واسطه ی نعمت و حقوق بسیاری دیگر.

ادای این حقوق از چند جهت وظیفه ی هر انسان عاقل و معتقدی است.

اول: به حکم عقل

دوم: به حکم شرع و روایات.

حضرت ابی عبداللَّه امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: خداوند به چیزی بهتر از ادای حق مؤمن عبادت نشده است (اصول کافی ۲/ ۱۷۰).

در بحارالانوار از امیرالمؤمنین (علیه السلام) روایت شده که فرمود: ادای حقوق برادران دینی بهترین اعمال برای متّقین است .

از این رو و مطابق روایات، حضرت صاحب الزمان حقوق زیاد و مهمی بر عهده ی ما دارند طوری که گاهی توان اداء و درک این حقوق برای انسان سخت می شود. چنانچه در بحارالانوار از امام جعفر صادق (علیه السلام) روایت شده است:

“هیچ کس نمی تواند خداوند را (در ظاهر) توصیف کند و به کُنه قدرت و عظمتش پی ببرد و که کسی نمی تواند به کُنه (باطن) وصف خداوند برسد و نهایت قدرت و عظمتش را درک کند، همچنان که احدی نتواند به وصف رسول خدا (صلی الله علیه وآله وسلم) و فضیلت ما دست یابد، کسی نمی تواند دریابد که خداوند چه به ما داده و چه حقوقی از ما را واجب کرده و همانگونه که هیچ کس نمی تواند فضیلت ما و آنچه خداوند از حقوق ما واجب نموده را دریابد، همچنین کسی نمی تواند حق مؤمن را توصیف کند و آن را انجام دهد (بحار الانوار ، ۶۷ / ۶۵ ) .”

 البته لازم به ذکر است که تمام حقوق مؤمن از شاخه های حقوق و فضیلت ائمه (علیهم السلام) است و هر فردی وظیفه دارد به ادای حقوق مومنین به خصوص ائمه (علیهم السلام) بپردازد.

به علاوه این که اهتمام و کوشش برای ادای حقوق دیگران باعث رفعت و بزرگی شخص در پیشگاه الهی است، و هرکس در این راه کوشش و اهتمام بیشتری کند در پیشگاه خداوند ، عزیزتر و گرامی تر خواهد بود.

حضرت ابومحمد حسن عسکری (علیه السلام) می فرماید: آنکه بیشتر حقوق برادرانش را می شناسد و بیشتر در ادای آنها کوشش می کند در پیشگاه خداوند منزلتش بالاتر است (احتجاج ، ۲ / ۲۶۷) .

از جمله حقوق دیگری که مومن بر گردن برادر مومن خود دارد دعا کردن برای اوست.

روایتی در بحارالانوار از امام رضا (علیه السلام) آمده که فرمود : “خداوند تو را رحمت کند ، بدان که حق برادران، واجب است…” و ادای این حق چنانچه در ادامه ی حدیث آمده از طریق توجه به خدا بوسیله دعا کردن برای آنها حاصل می گردد(بحار الانوار، ۷۴ / ۲۲۶ ).

و در روایتی دیگر از حضرت امام صادق (علیه السلام) آمده است یکی از یاران از حضرت پرسید: “حق مسلمان بر مسلمان چیست ؟ فرمود : هفت حقّ واجب دارد، هیچ کدام غیر واجب نیست. اگر فری از این حقوق چیزی را ضایع کند از ولایت و طاعت خداوند خارج شده است و خدای را در او قسمتی نخواهد بود. آن شخص پرسید: فدایت شوم این حقوق چیست؟ حضربت فرمود: ای مُعَلّی من به تو مهربان هستم، می ترسم آنها را تضییع نموده و رعایت نکنی و بدانی و عمل ننمایی. او گفت: لا قوه الّا باللَّه؛ به خواست و قوه الهی عمل خواهم کرد .پس حضرت فرمود : آسانترین حق آن است که آنچه برای خودت دوست می داری برای برادرت هم دوست بداری و آنچه برای خودت بد می دانی برای او هم نپسندی.

دوّم اینکه از خشمگین ساختن او اجتناب ورزی و موجبات خرسندیش را فراهم آوری و امرش را اطاعت نمایی.

سوّم اینکه او را با جان و مال و زبان و دست و پایت کمک نمایی.

چهارم اینکه چشم او و راهنما و آینه او باشی.

پنجم اینکه سیر نشوی در حالی که او گرسنه بماند و سیراب نگردی در حالی که او تشنه باشد و نپوشی در حالی که او برهنه و نپوشیده باشد ششم اینکه اگر خدمتگزاری داشتی و برادرت نداشت، واجب است خادمت را بفرستی که لباسهایش را بشوید و غذا برایش فراهم سازد و جایش را آماده کند.

هفتم اینکه سوگندش را باور کنی و دعوتش را اجابت نمایی و در بیماریش به عیادتش روی و در تشییع جنازه اش حاضر شوی و اگر بدانی که حاجتی دارد به انجام آن مبادرت ورزی و نگذاری ناچار شود که از تو درخواست کند بلکه پیش از آنکه به تو اظهار نماید به سرعت انجامش دهی. اگر این کارها را انجام دهی ولایتت به ولایت او و نیز ولای او به ولایت تو متّصل گردیده است.” (کافی ، ۲ / ۱۶۹)

 در مورد حدیث فوق نکته مهم آن است که ظاهرا منظور از لفظ “واجب” معنای لغوی آن است که شامل واجب و مستحبّ شرعی – هر دو – می شود. علّامه مجلسی (رحمه الله) در بحار می نویسد: می توان کلمه “واجب” را شامل “معنی اصطلاحی شرعی و مستحبّ مؤکّد” دانست، چون گمان نمی کنم که احدی [از علما] بیشترِ این امور را واجب دانسته باشد چون بسیار دشوار است و در مرآه العقول می گوید: ظاهراً انجام این حقوق نسبت به مؤمنینِ کامل (مانند امامان) واجب است یا نسبت به برادری که در راه خدا با او قرار برادری بسته باشد زیرا رعایت تمام این امور نسبت به همه شیعه مشکل و غیر ممکن است مگر اینکه بگوییم بستگی به توانایی یا آسان بودن انجام آنها برای فرد دارد.

اما در مورد مولا حضرت صاحب الزمان (علیه السلام) انجام این حقوق نسبت به ایشان بر تمام اهل ایمان ثابت و مسلّم و واجب است زیرا که ایمانِ امام از هر مسلمانی کامل تر است و مطابق حدیث بالا ادای این حقوق نسبت به او واجب می شود. همچنین در حدیثی حضرت رضا (علیه السلام) از امام به عنوان برادر مهربان تعبیر کرده است و دعا کردن در حق او اطاعت امر و یاری او با زبان محسوب می شود. پس بر ما واجب حتمی است که در حق امام خود بسیار دعا کنیم تا از این طریق بخشی از حقوق ایشان را اداء نماییم.

برگرفته از کتاب مکیال المکارم ج۱