وظایف شیعیان 24
پرهیز از آزار مظلوم
و مبادا بر علیه مسلمانان ستمدیده ای کمک و یاری کنید تا سبب شود که آن ستمدیده به درگاه خداوند، به شما نفرین کند و دعایش درباره شما به اجابت رسد، که همانا پدر ما رسول خدا صلی الله وعلیه و آله و سلم میفرمودند: به راستی دعای مسلمان ستمدیده به اجابت خواهد رسید و [شما به جای این کار] باید به یکدیگر کمک کنید، زیرا پدر ما رسول خدا صلی الله و علیه و آله و سلم می فرمودند: همانا کمک کردن به مسلمان، بهتر و پاداشش از روزه و اعتکاف یک ماه در مسجد بالاتر است . این قسمت در فرازهای شانزدهم، بیست و یکم و همچنین بیست و ششم، این نامه به تفصیل مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
وظایف شیعیان 25
پرهیز از سخت گیری نسبت به مسلمان مقروض
و مبادا به یکی از برادران مسلمان خود سخت گیری کنید و نسبت به چیزی که از او بستانکارید بر او سخت بگیرید و او نیز در فشار و سختی باشد، زیرا پدر ما رسول خدا صلی الله وعلیه و آله وسلم می فرمودند: مسلمان نمی تواند به مسلمان دیگری سخت بگیرد و هر که مهلت دهد بر بدهکاری که در فشار است، خداوند در روزی که سایه ای جز سایه [رحمت] او نیست، او را در زیر سایه [رحمت] خود قرار دهد.1
روایاتی چند در باب مهلت دادن به بدهکاران
سَدِیر صیرفی از قول حضرت امام محمد باقر علیه السلام نقل می کند که آن حضرت علیه السلام فرمودند: در روز قیامت خداوند جماعتی را برانگیزد و در سایه عرش خود جای دهد، چهره های ایشان از نور و پوشش آنها نیز از نور باشد، بر تختهایی از نور نشسته باشند. خلایق به آنها نظر کنند و گویند اینان پیغمبران باشند که در چنین مقامی منزل گزیده اند؟ منادی حقّ از عرش پروردگار ندا دهد که: ای مردم! اینان از انبیا نیستند، مردم گویند: پس از شهدایند؟ منادی از عرش پروردگار ندا دهد که از شهدا هم نیستند، لیکن اینان طلبکارانی هستند که بدهکاران مومن خود را که توانایی ادای بدهی خود را نداشته اند، مهلت داده اند.2
همچنین عبدالرحمن بن ابی عبدالله از حضرت امام صادق علیه السلام روایت می کند که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم در یک روز گرم، دستشان را به هم پیچیدند و فرمودند: چه کسی دوست دارد از فوران جهنم در پناه سایه قرار گیرد ؟ و سه مرتبه این جمله را تکرار فرمودند و هر بار مردم پاسخ می دادند: ما، ای رسول خدا! آنگاه فرمودند: [برای] هر کس [است که ] به بدهکاری مهلت دهد یا تنگدستی را رها کند...3
پی نوشت
1- یعنی رحمت خود را شامل حال او گرداند.
2- شیخ صدوق ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ترجمه و شرح از علی اکبرغفاری، قسمت ثواب مهلت دادن به بدهکاری که تهیدست باشد. صفحه 323، حدیث 1.
3- منابع فقه شیعه، (ترجمه جامع احادیث شیعه)، آیت الله عظمی سید حسن بروجردی، مترجمان احمد اسماعیل تبار، سید احمد رضا حسینی و محمد حسین مهوری، جلد 23، صفحه 729،