شبهه:

چرا در اسلام حقوق زنان نادیده گرفته شده است مثلاً حق چند همسری به مردها داده شده و این ظلم به زن است چون زنان از آن محرومند یا در بحث طلاق، فقط مردها اجازه دارند همسر خود را طلاق بدهند ولی زنها این اجازه را ندارند؟

پاسخ:

در مورد اینکه می گویند حکم چند همسری ظلم به زن است باید بگوییم این حکم مانند سایر احکام، شرایط و قوانینی دارد که اگر رعایت شود ظلمی اتفاق نمی افتد.

شرط مهمی که باید رعایت شود این است که طرفین، باید به این ازدواج راضی باشند و حقوق یکدیگر را محترم بشمارند وگرنه این ازدواج مورد تایید اسلام نیست. البته ممکن است بعد از ازدواج، کسی به تعهدات خود عمل نکند که این ربطی به اصل ماجرا نداشته و اصالت و درستی ازدواج دوم را زیر سوال نمی برد زیرا این اتفاق ممکن است در ازدواج اول هم رخ دهد و حق همسر اول داده نشود اما آیا به این دلیل می توانیم بگوییم که ازدواج کردن ظلم به زن است چون حق او داده نمی شود؟! اگر بحث حق و حقوق و رضایت باشد، اسلام می گوید در ازدواج، نباید حق و حقوق کسی ضایع شود چه ازدواج اول باشد چه دوم چه سوم

البته ممکن است کسی بگوید در ازدواج دوم، احتمال اینکه حقوق زن اول یا حتی دوم نادیده گرفته شود بیشتر است و در هر صورت به او ظلم می شود! ولی همانطور که گفتیم اسلام تنها در صورت دادن حقوق زن(چه اول چه دوم) اجازه چنین کاری را می دهد؛ وردر غیر این صورت دستور اسلام، اکتفا به همان زن اول است حال اگر کسی قوانین و احکام اسلامی را زیر پا بگذارد و به کسی ظلم نماید ربطی به اسلام نداشته و به هر حال نمی توان به این دلیل به حکم ازدواج(چه اول چه دوم) ایراد گرفت

اما در باره اینکه میگویند چرا حق چند همسری به زن داده نشده باید بگوییم در مورد مجوز چند همسری فقط چند گزینه قابل تصور است: الف) هم مرد و هم زن حق چند همسری داشته باشند که در این صورت احتمال فروپاشی خانواده بسیار بالا می رود زیرا هر کدام از زن و مرد همین که به مشکل کوچکی برخورد کردند، سراغ همسران دیگر رفته و با آنها ازدواج می کنند و اگر محدودیتی وجود نداشته باشد این چند همسری تا بی نهایت ادامه پیدا می کند و همۀ زنان و مردان جامعه می توانند با وجود داشتن همسر ، با همسران فراوان دیگری ارتباط برقرار کنند و مشخص است که این با فلسفه ازدواج و تشکیل خانواده مغایرت دارد. ولی اگر این حق از یک طرف ( که در اسلام از طرف مرد است) محدود شده باشد، رابطه ها نیز به همان اندازه محدود شده و امکان برقراری ارتباط تا بی نهایت و اشکالی که ذکر شد پیش نخواهد آمد. ب) هیچ کدام از زن و مرد حق چند همسری نداشته باشند که در این صورت طلاق زودرس اتفاق می افتد زیرا اگر یک مرد، همسر خود را دوست داشته باشد ولی با او در بعضی مسائل با مشکلاتی مواجه باشد که بتواند با داشتن همسر دوم آنرا رفع نماید ولی اجازه آن را نداشته باشد طلاق که آخرین راه حل است همان ابتدا رخ می دهد! که در صورت وجود فرزند، بحران به اوج خود می رسد در صورتی که این مشکل می توانست با همسردیگری که مرد بتواند مشکلات خود را با او رفع نماید حل شده و طلاقی اتفاق نیفتد!

ج) فقط مرد حق چند همسری داشته باشد: در این صورت زن ناراضی می شود.

د) فقط زن حق چند همسری داشته باشد: در این صورت مرد ناراضی می شود.

در دو مورد اخیر، به هر حال یکی از طرفین ناراضی خواهد بود و خداوند متعال با حکمت خود، چون روحیه تنوع طلبی و شهوت را در مردان بسیار بیشتر از زنان قرار داده این راه را فقط برای مردان – آنهم با قوانین و شرایط بسیار سخت گیرانه – باز گذاشته تا از تبعات پیش گفته جلوگیری شود.

البته در این بین ممکن است کسی بگوید اگر قرار باشد دادن این حق به هر یک از طرفین باعث نارضایتی طرف دیگر شود چرا این حق به زن داده نشده؟!

جواب این است که در حال حاضر که خداوند این حق به مردان داده؛ اگر کسی پیشنهاد دیگری بدهد نمی تواند از سه حالت خارج باشد

– وضعیت را بهتر کند

– وضعیت را بدتر کند

– هیچ تغییری ایجاد نکند

از سه گزینه فوق، تنها مورد اول درست و معقول است. بر این اساس آیا می توان گفت ، دادن این حق به زنان وضعیت موجود را بهتر خواهد کرد؟! بعید است کسی چنین ادعایی داشته باشد و اگر هست باید دلیل بیاورد که چطور این اتفاق می افتد!؟

در مورد بحث طلاق نیز با اندکی اختلاف مسئله به همین صورت است که بگوییم :

الف) هم مرد و هم زن حق طلاق داشته باشند که در این صورت احتمال فروپاشی زندگی بیشتر می شود زیرا در حال حاضر که فقط حق طلاق با مرد است احتمال طلاق وجود دارد و اگر این حق به زنان هم داده شود این احتمال دو و یا چند برابر خواهد شد چرا که زنان به خاطر غلبه احساسات خیلی زودتر به سراغ استفاده از حق خود خواهند رفت. ممکن است کسی بگوید بالا رفتن آمار طلاق برای خانواده ای که در معرض طلاق هستند هیچ اهمیتی ندارد

در جواب می گوییم اولا در اسلام منافع جامعه بر منافع فردی برتری دارد اما هر جایی که منافع فرد هم به خطر بیفتد احکام و دستوراتی برای جلوگیری از ظلم به اشخاص وجود دارد. اگر حکمی در اسلام گفته شده ، شرایط و حدود آن نیز مشخص گردیده تا افراد اجازه سوء استفاده از آن را نداشته باشند در اسلام، طلاق به عنوان بدترین حلال شناخته شده در عین حال اگر تحمل زندگی برای زن و مرد امکان پذیر نباشد و با طلاق زندگی بهتری برای آنها رقم بخورد هیچ دلیلی برای ادامه زندگی مشترک وجود نخواهد داشت.

به معنای دیگر، حقی که خدا به کسی می دهد-مانند حق طلاق- مانند نعمتی است که به او داده تا به این وسیله مورد آزمایش قرار بگیرد که چگونه از آن استفاده می نماید. پس اگر کسی از حق خود سوء استفاده نماید راه جلوگیری از آن توسط قانون مشخص شده است.

ب) هیچ کدام حق طلاق نداشته باشند: در این صورت زندگی برای کسانی که در انتخاب همسر خود اشتباه کرده یا در ادامه نتوانسته اند با هم به خوبی زندگی کنند تبدیل به جهنم و ایجاد مشکلاتی بالاتر خواهد شد.

ج) فقط مرد حق طلاق داشته باشد: در این صورت زن ناراضی می شود.

د) فقط مرد حق طلاق داشته باشد: در این صورت مرد ناراضی می شود.

در دو مورد اخیر، همانقدر که احتمال ناراضی بودن زن در صورت داشتن حق طلاق برای مرد، وجود دارد به همان مقدار نیز احتمال ناراضی بودن مرد در صورت داشتن حق طلاق برای زن وجود دارد پس هیچ تفاوتی نمی کند که این حق به چه کسی داده شود به علاوه که گفتیم هر پیشنهادی که داده می شود باید وضعیت را از آنچه هست بهتر کند تا همه – چه زن و چه مرد – از آن راضی باشند! سوال این است که آیا دادن حق طلاق به زن چنین نتیجه ای در برخواهد داشت؟!