سوال :

چرا کشورهای غربی از کشورهای اسلامی پیشرفته ترند؟

پاسخ : اولا باید گفت که در جهان هیچ کشوری نیست که در همه زمینه ها رتبه برتر را داشته باشد

ثانیا پیش از پاسخ ابتدا باید به چند سوال پاسخ داده شود

۱- منظور از کشورهای غربی چیست؟

۲- منظور از کشورهای اسلامی چیست؟

۳- منظور از پیشرفت چیست؟

۴- هدف از این مقایسه چیست آیا قرار است این نتیجه گرفته شود که عامل عقب افتادگی برخی کشورهای اسلامی اسلام است؟

در جواب سوال اول باید گفت اگر منظور، همه کشورهای اروپایی و آمریکاست این ادعا باطل است چون در میان کشورهای غربی کشورهایی وجود دارند که برخی کشورهای اسلامی از آنها پیشرفته ترند پس بهتر است بگوییم " چرا برخی کشورهای غربی . . .

اسامی کشورهای اروپایی که جزو کشورهای درجه سه هستند : بلغارستان، مونتنگرو، بلاروس، صربستان، جمهوری مقدونیه، بوسنی هرزگوین، آلبانی، کوزوو – رومانی – کرواسی – مجارستان - یونان - لتونی – لیتوانی که برخی از آنها به طور مدام از اتحادیه اروپا کمکهای مالی دریافت می کنند تا بتوانند برخی مشکلات خود را مدیریت کنند.

در مورد سوال دوم هم باید گفت اگر منظور همه کشورهای اسلامی است باز این ادعا باطل است چون برخی کشورهای اسلامی از برخی کشورهای غربی در بسیاری از زمینه ها پیشرفته ترند

کشورهای زیر از آن جمله اند:

امارات متحده عربی - مالزی- عراق- بنگلادش- الجزایر- نیجریه- ایران - عربستان سعودی- مصر – پاکستان- ترکیه – اندونزی – قطر – مراکش - قزاقستان

در مورد سوال سوم هم باید گفت اگر منظور، پیشرفت در همه زمینه ها ( علمی - اقتصادی - اجتماعی، خانواده، تربیتی، انسانی، اشتغال ، صنعتی، نظامی، اخلاقی، پزشکی و. . . ) است باز هم این ادعا باطل است چون به اذعان سازمانها و نهادهای بین المللی برخی کشورهای غربی جزو فاسد ترین و عقب افتاده ترین کشورها در برخی زمینه های فوق هستند.

در مورد سوال چهارم هم اینطور باید گفت که بسیاری از کشورهای غیر اسلامی هستند که در صدر کشورهایی با رشد اقتصادی منفی – فساد اداری – فساد اخلاقی – کمبود نیروی کار – عقب ماندگی های مدنی – رفاه اجتماعی پایین – عدم رعایت حقوق زنان – سوء تغذیه – شیوع مواد مخدر و . . . می باشند در حالی که نه قانون اساسی آنها اسلامی است نه مسلمانان بر آن حکومت می کنند نه حتی درصد قابل توجهی از جمعیتش مسلمانان هستند.

سوال اینجاست که عامل عقب ماندگی کشورهای غیر اسلامی در زمینه هایی که ذکر شد چیست؟

پس اساسا این سوال غلط است که بگوییم " چرا کشورهای غربی از کشورهای اسلامی پیشرفته ترند؟ "

بلکه درست این است که بگوییم "چرا برخی کشورهای غربی در برخی از زمینه ها از برخی کشورهای اسلامی پیشرفته ترند؟"

جواب: به همان دلیل که برخی کشورهای اسلامی در برخی زمینه ها از برخی کشورهای غربی پیشرفته ترند

و اما عوامل پیشرفت طبق منابع اسلامی شامل موارد زیر می شود

۱. عدالت اجتماعی

- قرآن کریم عدالت را به عنوان پایه جامعه اسلامی معرفی می‌کند:

- ﴿إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَالْإِحْسَانِ﴾ (نحل:۹۰).

- توزیع عادلانه منابع، فرصت‌ها و حقوق، از شروط اصلی پیشرفت است.

- امام علی(ع) در نهج‌البلاغه می‌فرمایند:

- «العدل یُصلِحُ البَرِیَّة» (عدالت، جامعه را اصلاح می‌کند).

۲. علم‌آموزی و دانش

- قرآن کریم بر اهمیت علم تأکید دارد:

- ﴿قُلْ هَلْ یَسْتَوِی الَّذِینَ یَعْلَمُونَ وَالَّذِینَ لَا یَعْلَمُونَ﴾ (زمر:۹).

- پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) می‌فرمایند:

- «اطلُبُوا العِلمَ مِنَ المَهدِ إلَى اللَّحدِ» (از گهواره تا گور دانش بجویید).

- پیشرفت علمی و فناوری در چارچوب اخلاق اسلامی، از عوامل رشد جامعه است.

۳. اخلاق و ارزش‌های انسانی

- قرآن کریم، پیامبر(ص) را الگوی اخلاق برمی‌شمارد:

- ﴿وَإِنَّکَ لَعَلَى خُلُقٍ عَظِیمٍ﴾ (قلم:۴).

- صداقت، امانتداری، احترام به دیگران و ایثار از اصول اخلاقی اسلام هستند که اعتماد اجتماعی را تقویت می‌کنند.

۴. اقتصاد سالم و کار

- اسلام بر کار و تولید به عنوان عاملی برای رفع فقر تأکید دارد:

- ﴿هُوَ الَّذِی جَعَلَ لَکُمُ الْأَرْضَ ذَلُولًا فَامْشُوا فِی مَنَاکِبِهَا وَکُلُوا مِنْ رِزْقِهِ﴾ (ملک:۱۵).

- نهی از ربا (بقره:۲۷۵)، اسراف (اعراف:۳۱) و تشویق به انفاق برای کمک به فقرا (بقره:۲۶۱) از اصول اقتصاد اسلامی است.

۵. همبستگی و تعاون اجتماعی

- قرآن کریم می‌فرماید:

- ﴿وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى﴾ (مائده:۲).

- نهادهایی مانند وقف، زکات و صله رحم، همبستگی اجتماعی را تقویت می‌کنند.

۶. حکمرانی صالح و مسئولیت‌پذیری

- امام علی(علیه السلام) در نامه به مالک اشتر می‌فرمایند:

-«برای رعیت پدری مهربان باش» (نهج‌البلاغه، نامه ۵۳).

-حکومت عادل و شایسته‌سالار، تضمین‌کننده امنیت و پیشرفت است.

۷. خانواده به عنوان هسته جامعه

- قرآن کریم خانواده را مایه آرامش می‌داند:

- ﴿وَمِنْ آیَاتِهِ أَنْ خَلَقَ لَکُمْ مِنْ أَنْفُسِکُمْ أَزْوَاجًا لِتَسْکُنُوا إِلَیْهَا﴾ (روم:۲۱).

- تربیت نسل سالم و متخلق به اخلاق اسلامی، زیربنای جامعه پیشرفته است.

۸. پرهیز از فساد و گناه

- قرآن هشدار می‌دهد:

- ﴿ظَهَرَ الْفَسَادُ فِی الْبَرِّ وَالْبَحْرِ بِمَا کَسَبَتْ أَیْدِی النَّاسِ﴾ (روم:۴۱).

- مبارزه با رشوه، تبعیض و بی‌عدالتی از عوامل حفظ سلامت جامعه است.

۹. توکل بر خدا و تلاش فردی

- قرآن می‌فرماید:

- ﴿وَتَوَکَّلْ عَلَى الْحَیِّ الَّذِی لَا یَمُوتُ﴾ (فرقان:۵۸).

- توکل همراه با تلاش (اسباب‌اندیشی) از اصول پیشرفت در اسلام است.

۱۰. حفظ محیط زیست

- قرآن کریم طبیعت را موهبت الهی می‌داند:

- ﴿وَلَا تُفْسِدُوا فِی الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلَاحِهَا﴾ (اعراف:۵۶).

- اسراف در منابع طبیعی و آلودگی محیط زیست در اسلام نکوهش شده است.

۱۱. توجه به نوآوری و پیشرفت علمی

- احادیثی مانند *«الحِکمَةُ ضالَّةُ المُؤمِن»* (دانش، گمشده مؤمن است) (بحارالأنوار، ج ۲، ص ۹۸) به جستجوی دانش در همه عرصه‌ها تشویق می‌کند.

و این مختصری از عوامل پیشرفت هر جامعه ای است که البته در روایات ما بسیار بیشتر از اینها وجود دارد حال هر امت و ملتی با عمل به این آموزه ها می تواند زندگی خود را بهبود بخشیده و به پیشرفتهای چشمگیری برسد خواه مسلمان باشد یا غیر مسلمان بدین ترتیب براحتی میتوان دلیل پیشرفت هر جامعه ای را از لابلای متون دینی جستجو کرده و با پیگیری و عمل به آن به سعادت و خوشبختی دست یافت.