دعا کردن
و از دعا غفلت نکنید، زیرا مسلمانان برای انجام حوائج خود، نزد پروردگارشان، وسیله‏ ای بهتر از دعا و توجه به درگاه خدا و زاری به خدا و درخواست [از او] ندارند و رغبت کنید و آنچه خداوند به آن تشویقتان کرده و آنچه را خداوند به سوی آن، شما را فرا خوانده، بپذیرید تا رستگار شوید و از عذاب خدا نجات یابید.
در روایات وارده از ائمه معصومین تأکید فراوانی بر دعا کردن و مداومت بر آن شده، حضرت امیرالمومنین (علیه السلام) از دعا به عنوان کلیدهای نجات و گنجینه‌های رستگاری تعبیر فرموده‏ اند: دعا کلیدهای نجات و گنجینه‌های رستگاری است و بهترین دعا، آن دعایی است که از سینه ‏ای پاک و دلی پرهیزکار برآید و وسیله نجات در مناجات است و با اخلاص، خلاصی آید و چون فزع و بی‌تابی سخت شود، مفزع و پناهگاه درگاه خداست(۱).
در بیانی دیگر حضرت امام صادق علیه السلام به ‌منظور فرج و گشایش در امور و مشکلات، دستور به دعا و درخواست از خداوند متعال، همراه با ضجّه زدن، گریه کردن و اصرار ورزیدن در دعا می‏فرمایند: خداوند به حضرت ابراهیم وحی کرد که تو به زودی صاحب فرزندی خواهی شد، حضرت ابراهیم، موضوع را به ساره خبر داد و ساره گفت :« آیا من فرزندی می‌آورم در حالی که پیرزن هستم(۲)» خدای متعال به حضرت ابراهیم وحی فرمود که ساره صاحب فرزند خواهد شد. ولی به خاطر پاسخی که وی به خدا داده است اولادش(بنی اسرائیل) چهارصد سال در رنج و عذاب خواهند بود، زمانی که عذاب بنی‌اسرائیل به درازا انجامید آنان چهل صبح به درگاه خدا گریستند و ضجّه زدند، پس خداوند به موسی و هارون وحی کرد که آنان را از فرعون خلاصی بخشد پس خداوند صد و هفتاد سال از عذاب آنان را برداشت(در فرج آنان تعجیل فرمود)، سپس حضرت امام صادق علیه السلام فرمودند: همچنین شما اگر چنین کنید[به درگاه خدا تضرع و ضجّه زنید] خداوند فرج ما را[قبل از رسیدن به انتهایش] می‌رساند و اگر مانند آنان نباشید امر ظهور به انتهای زمان معین خود خواهد رسید(۳).
با کمی تامل در این روایت شریف، متوجه این نکته ظریف خواهیم شد که ما نیز همچون بنی اسراییل دچار رنج و عذاب و مشکلات دوران غیبت امام زمان علیه السلام شده‌ایم و طبق فرموده‏ حضرت امام صادق علیه السلام باید با ضجّه زدن، گریه کردن و اصرار بر دعا، تعجیل در فرج امام زمان (عجل الله فرجه) را از خداوند متعال خواستار شویم. پس چرا در دعا کردن بر تعجیل در فرج حضرت ولی عصر (عجل الله فرجه) اهتمام نمی‌ورزیم؟ و چرا در این امر مهم کاهلی و سستی می‌نماییم؟ چرا چهل صباح به قصد دعا بر تعجیل در فرج آن حضرت (عجل الله فرجه)، به درگاه خداوند متعال ضجّه نمی‏ زنیم، نمی‏ گرییم و اصرار نمی‌ورزیم؟ و چرا با وجود این که در منجلاب مشکلات و رنج‌های عصر غیبت آن بزرگوار غوطه ‏وریم، به خود نمی‏ آییم و برای تعجیل در فرج ایشان دست به دعا بر نمی‏داریم؟
دعا برای امام زمان (عجل الله فرجه ) از مصادیق اطاعت است.
پس از اطاعت خداوند متعال و اطاعت از پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله وسلم)، اطاعت از اولی الامر، بهترین وسیله‌ای است که با آن، می‌توان به سوی خداوند متعال تقرب جست(۴) . روایتی که از ائمه معصومین در امر دعا برای حضرت صاحب‌الزمان (عجل الله فرجه) رسیده، بر این مطلب دلالت دارد که دعا برای آن حضرت از مصادیق اطاعت است(۵). در حقیقت با دعا برای حضرت ولی عصر (عجل الله فرجه) اطاعت از خداوند متعال، اطاعت از پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) و اطاعت از اولی الامر را انجام داده‌ایم و به درگاه الهی تقرب جسته‏ ایم .
دعا برای امام زمان (عجل الله فرجه) موجب سرور و رضایت خداوند و رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) دعا کردن برای حضرت صاحب‌الزمان (عجل الله فرجه) موجبات سرور و رضایت خداوند متعال را فراهم می‌سازد، زیرا وقتی که مومنی در حقّ امام خود دعا می‏ کند امام خویش را مسرور نموده و خرسندی امام مایه‏ سرور خدا و رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلم) می‏شود.(۶) حضرت امام باقر  (علیه السلام)در این خصوص، از جد بزرگوارشان پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله وسلم) چنین می‌فرمایند: هر کس مومنی را مسرور سازد براستی که مرا مسرور ساخته و هرکه مرا مسرور کند در حقیقت خدا را مسرور نموده است (۷)
آثار و فواید دعا در تعجیل فرج امام زمان (عجل الله فرجه)

در کتاب شریف مکیال المکارم فی فوائد الدعا للقائم (عجل الله فرجه)  بحث مفصّل و مبسوطی در زمینه‌ی آثار و فواید دعا در تعجیل فرج امام زمان (عجل الله فرجه) آمده(۸) ، که در اینجا جهت رعایت اختصار این آثار و فواید فهرست وار بیان می‏ شود:
۱- فرمایش حضرت ولی عصر (عجل الله فرجه) است: «و بسیار دعا برای تعجیل فرج کنید که آن فرج شما است»(۹).
۲- این دعا سبب زیاد شدن نعمت‏ها ست .
۳- اظهار محبت قلبی است.
۴- نشانه‌ی انتظار است.
۵- زنده کردن امر ائمه اطهار (علیه السلام) است.
۶- مایه ناراحتی و وحشت شیطان لعین است.
۷- نجات یافتن از فتنه‌های آخرالزمان است.
۸- ادا کردن قسمتی از حقوق آن حضرت است. (ادا کردن حقّ هر حقداری، واجب ترین امور است).
۹- تعظیم خداوند و دین خداوند است.
۱۰- حضرت صاحب‌الزمان (عجل الله فرجه) در حق او دعا می‌فرمایند.
۱۱- این دعا کردن، فرمانبری امر الهی و طلب فصل و عنایت اوست .
۱۲- مایه‏ استجابت دعا می‏شود.
۱۳- ادا کردن اجر و مزد رسالت است .
۱۴- مایع دفع بلاست.
۱۵- سبب وسعت روزی است ان‏شاءالله.
۱۶- موجبات تشرف به دیدار آن حضرت در بیداری یا خواب، برای او فراهم خواهد شد .
۱۷- رجعت به دنیا، در زمان ظهور آن حضرت (عجل الله فرجه) خواهد داشت.
۱۸- باعث می‌شود فرج مولای ما، حضرت صاحب‌الزمان (عجل الله فرجه) زودتر واقع شود.
۱۹- پیروی کردن از پیامبر اسلام  (صلی الله علیه و آله و سلم) و امامان  خواهد بود.
۲۰- این دعا کردن، وفای به عهد و پیمان خداوندی است .
۲۱- باعث تابیدن نور امام در دل او می ‏شود.
۲۲- باعث طولانی شدن عمر می‌شود ان‌شاءالله.
۲۳- تعاون و همکاری در کارهای نیک و تقوا می‏باشد.
۲۴- هدایت به نور قرآن مجید خواهد شد.
۲۵- هنگام مرگ به او مژده می‏رسد و با او به نرمی رفتار می‏شود.
۲۶- این دعا کردن، اجابت دعوت خدا و رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم)است .
۲۷- دعاهای پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) شامل حال او می‏گردد .
۲۸- کردارهای بد او به کردارهای نیک مبدل می‏شود.
۲۹- با این دعا کردن، عقوبت از اهل زمین دور می‏شود ان‏شالله.
۳۰- شایستگی دریافت احادیث ائمه اطهار را پیدا می‌کند.
۳۱- این دعا کردن، مایه‏ی خراش روی ابلیس و مجروح شدن دل اوست.
۳۲- دعا کننده، در سایه گسترده‏ خداوند قرار گرفته و رحمت بر او نازل می‌شود( مادامی که مشغول به آن دعا باشد).
۳۳- مجلسی که در آن برای حضرت قائم (عجل الله فرجه) دعا شود، محلّ حضور فرشتگان می‏ شود.
۳۴- دعاکننده، مورد مباهات خداوند می‌شود.
۳۵- از نیکان مردم پس از ائمه اطهار می‏شود.
۳۶- این دعا کردن، اطاعت از اولی الامر است، آنان که خداوند اطلاعاتشان را واجب ساخته ست.
۳۷- مایه خرسندی خداوند عزّ و جل ّمی‏شود.
۳۸- مایه خشنودی پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) می‏گردد.
۳۹- این دعا، خوشایندترین اعمال نزد خداوند است.
۴۰- این عمل، بهترین اعمال است.
۴۱- مایه‏ ی دوری غصه ‏ها می‌شود.
۴۲- دعای هنگام غیبت، بهتر از دعای هنگام ظهور امام Jاست.
۴۳- فرشتگان درباره ‏اش دعا می‌کنند.
۴۴- دعای حضرت سیّد الساجدین، زین العابدین (علیه السلام) شامل حال او می ‏شود( این دعا نکات و فواید متعددی دارد).
۴۵- چنگ زدن به ریسمان الهی است.
۴۶- سبب کامل شدن ایمان است.
۴۷- تعظیم شعائر خداوند است.
۴۸- این دعا کردن، تمسک جستن به ثقلین ( قرآن و عترت) است.
۴۹- شفاعت آن حضرت در قیامت شامل حال او می‏شود.
۵۰- شفاعت پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) شامل حال او می‏ شود.
۵۱- باعث آمرزش گناهان می‏ شود.
۵۲- از برادران  پیغمبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) خواهد بود .
۵۳- آثار نیکی به والدین برای دعا کننده حاصل می‌گردد.
۵۴- فضیلت رعایت و ادای امانت برای او حاصل می‌شود.
۵۵- رسیدن به نصرت و یاری خداوند و پیروزی بر دشمنان به کمک خداوند است.
۵۶- نزد اصحاب اعراف،(۱۰)معروف می‏گردد.
۵۷- به ثواب طالب علم نایل می‌شود ان‌شاءالله.
۵۸- از عقوبت های اخروی ایمن می‏ ماند ان‌شاءالله.
۵۹- با امیرالمومنین (علیه السلام) در درجه آن حضرت خواهد بود.
۶۰- محبوب‌ترین افراد نزد خداوند خواهد بود.
۶۱- عزیزترین و گرامی‏ترین افراد نزد پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) می‌شود.
۶۲- از اهل بهشت خواهد شد ان‌شاءالله .
۶۳- خداوند متعال در عبادت، او را تایید می‌فرماید.
۶۴- ثواب کمک به مظلوم را دارد.
۶۵- ثواب احترام به بزرگتر و تواضع نسبت به او را دارد.
۶۶- پاداش خونخواهی مولای مظلوم، حضرت اباعبدالله‏ الحسین (علیه السلام) را دارد.
۶۷- نور او برای دیگران نیز روز قیامت درخشان می‌گردد.
۶۸- هفتاد هزار نفر از گنهکاران را شفاعت می‌کند.
۶۹- دعای امیرالمومنین (علیه السلام) درباره او در روز قیامت خواهد بود.
۷۰- بی حساب داخل بهشت خواهد شد.
۷۱- از تشنگی روز قیامت ایمن خواهد شد.
۷۲- در بهشت جاودان خواهد شد.
۷۳- روز قیامت، هدیه ‏های ویژه دریافت می‏کند.
۷۴- خداوند از خدمتگزاران بهشتی، نصیبش می‌فرماید.
۷۵- پاداش نصیحت مومن را پیدا می‌کند.
۷۶- فرشتگان برای او طلب آمرزش می‏کنند.
۷۷- دعاکننده از کسانی خواهد بود که خداوند در بهشت به او حکومت می‌دهد ان‌شاءالله .
۷۸- حساب او آسان می‌شود.
۷۹- این دعا در عالم برزخ و قیامت مونس مهربانی برای او خواهد بود .
۸۰- به شخص دعا کننده، مانند ثواب همه ‏ی بندگان ، به او می‏رسد.
۸۱- این دعا کردن، ثواب شهید شدن با پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله و سلم) را دارد .
۸۲- این دعا کردن ثواب شهید شدن زیر پرچم حضرت قائم (عجل الله فرجه)را دارد.
۸۳- ثواب احسان به مولای ما حضرت صاحب الزمان را  دارد.
۸۴- این دعا کردن، ثواب گرامی داشتن عالِم را دارد.
۸۵- پاداش گرامی داشتن شخص کریم را دارد.
۸۶- دعا کننده ، در میان گروه ائمه اطهار محشور می‌شود.
۸۷- درجات دعا کننده در بهشت بالا می‌رود.
۸۸- از بدی حساب در روز قیامت ایمن می‌باشد.
۸۹- دعا کننده به بالا ترین درجات شهدا در روز قیامت نائل می‏شود .
۹۰- دعاکننده رستگار به شفاعت حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) خواهد شد.(۱۲)
شرایط دعا کردن
حال که به لزوم و آثار دعا کردن برای امام زمان Jپی‌بردیم ، بهتر است با شرایطی که در آن، دعا بهتر به هدف اجابت می‏رسد، فهرست وار را به اختصار آشنا شویم:(۱۳)
۱- داشتن خلوص نیت و قصد قربت و دوری از ریا در هنگام دعا کردن.
۲- حضور قلب و توجه به دعا و توسل به خداوند متعال (۱۴)
۳- رقّت قلب، یعنی خالی کردن دل از سختی و قساوت(۱۵)
۴- تضرّع و اظهار مذلت و شکستگی و گریستن در حال دعا کردن، اگرچه به مقدار سرِ مگسی اشک از چشم‏ها بیرون آید(۱۶)
۵- قبل از نزول بلا، دعاکند و دعا را به تاخیر نیندازد(۱۷)
۶- تمجید و ثنای الهی( تحمید، تسبیح، تهلیل و تکبیر) و صلوات بر حضرت پیامبر خاتم(صلی الله علیه و آله و سلم) و خاندان ایشان  و اقرار به گناهان، قبل از دعا. و سپس طلب درخواست از خداوند متعال و بعد از آن و در میان طلب درخواست نیز صلوات بر حضرت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و خاندان ایشان (علیه السلام) را ترک ننمایید(۱۸)
۷- الحاح و مبالغه در دعا داشتن و تعجیل ننمودن در برخاستن از مقام دعا(۱۹)
۸- نام بردن حاجت در وقت دعا(۲۰)
۹- مخفی ساختن دعا (۲۱)
۱۰- دعا کردن در اوقات استجابت دعا(۲۲)
۱۱- دعا کردن به صورت دسته جمعی(۲۳)
۱۲- هنگامی که برای خود دعا می‌کند، دیگران رانیز دعا نمائد(۲۴)
۱۳- مأیوس نبودن از استجابت دعا(۲۵)
۱۴- تصدّق نمودن قبل از دعا و بکار بردن بوی خوش و با طهارت و در مسجد یا یکی از مکان‌های شریف، دعا نمودن و همچنین هنگام دعا کردن انگشتر عقیق و فیروزه در دست راست داشتن(۲۶)
۱۵- اطاعت نمودن از خداوند متعال در اوامر و نواهی و ظلم ننمودن به بندگان خدا و پرداخت حقوق ایشان و کسب رزق حلال (۲۷)
مستجاب بودن دعای امام زمان (عجل الله فرجه)
از جمله کسانی که دعای ایشان مستجاب است، حضرت ولی عصر امام زمان  (علیه السلام) می ‏باشد، حضرت امام رضا (علیه السلام) ضمن حدیثی طولانی که در آن نشانه‏ های امام (علیه السلام) را بیان می‌نمایند، این‌گونه می‌فرمایند: دعای او (امام  (علیه السلام)) مستجاب است تاجایی که اگر دعا کند سنگی بشکافد، دونیم خواهد شد.
حال که دریافتیم دعای امام زمان(علیه السلام) مستجاب است، از پیشگاه حضرتش عاجزانه و ملتمسانه درخواست می‌کنیم که تعجیل در فرجشان را از خداوند متعال مسألت نمایند و یا با با ظهور خود، دل همه منتظران را شاد فرمایند.
منابع
[۱] شیخ کلینی۷ ، اصول کافی، جلد ۴، کتاب الدعا، باب این که دعا سلاح مومن است، صفحات ۲۳۰ تا ۲۳۱، حدیث ۲.
[۲] هود/ ۷۲.
[۳] تفسیر عیاشی، جلد ۲، صفحه ۱۵۴، به نقل از سید هاشم بحرانی۷ ، البرهان فی تفسیر القرآن ،جلد۲، صفحه ۲۲۹، ملا محسن فیض کاشانی۷ ، تفسیر صافی، جلد۱، صفحه ۸۰۲ و علامه مجلسی۷، بحارالانوار، جلد۴، صفحه۱۱۸.
[۴] شیخ کلینی۷، اصول کافی، جلد ۱، صفحه ۱۸۷.
[۵] آیت الله سید محمد تقی موسوی اصفهانی۷، مکیال المکارم فی فوائد الدعا للقائمJ ، ترجمه سید مهدی حائری قزوینی، جلد۱، صفحه ۵۳۳ .
[۶] همان .
[۷] همان، به نقل از شیخ کلینی۷، اصول کافی، جلد ۱، صفحه ۱۸۸.
[۸] آیت‌الله سید محمد تقی موسوی اصفهانی۷ ، مکیال المکارم فی فوائد الدعا للقائمJ ، ترجمه سید مهدی حائری قزوینی، جلد۱، بخش پنجم، نتایج دعا برای فرج، صفحات۳۴۷ تا ۵۵۶.
[۹] همان، جلد۱، صفحه ۳۵۶، به نقل از شیخ صدوق۷ ، کمال‌الدین و تمام النعمه، جلد ۲، صفحه ۴۸۵ و مرحوم طبرسی۷، احتجاج، جلد۲، صفحه
[۱۰] در تفسیر آیه ۴۶ از سوره مبارکه اعراف حضرت امیرالمومنینJ ، چنین می‌فرمایند: ماییم اصحاب اعراف ، یاران خود را از سیمایشان می شناسیم و در روز قیامت ماییم آن اعرافی که میان بهشت و دوزخیم و هیچ کس به بهشت وارد نشود جز آن که ما را شناخته و ما نیز او را بشناسیم و کسی به دوزخ نرود جز آن که منکر ما بوده و ما نیز او را انکار کنیم … طبرسی۷ ، احتجاج، ترجمه جعفری، جلد۱، صفحه ۵۰۹.
[۱۱] آیت‌الله سید محمد تقی موسوی اصفهانی۷ ، مکیال المکارم فی فوائد الدعا للقائمJ ، ترجمه سید مهدی حائری قزوینی،جلد۱، بخش پنجم، نتایج دعا برای فرج، صفحات۳۴۷ تا ۵۵۶، با اندکی تغییر در ویرایش، پیشنهاد می‌شود علاقه‌مندان، جهت مطالعه شرح تفصیلی موارد مطرح شده، به این کتاب گرانقدر مراجعه فرمایند. هم‏چنین موارد مذکور، در کتاب صبح و شام با یاد یار (دعا برای امام زمان(عج))، انتشار عطر عترت و به نقل از همین منبع آمده است.
[۱۲] این قسمت به نقل از سید علاءالدین محمد گلستانه اصفهانی۷ ، منهج الیقین، صفحات ۲۸۷ تا ۲۹۳، با اندکی تغییر و تلخیص آمده است .
[۱۳] سید علاءالدین محمد گلستانه اصفهانی۷ ، منهج الیقین، صفحات ۲۸۷ تا ۲۹۳، با اندکی تغییر و تلخیص و به نقل از اصول کافی، جلد۲، صفحه ۴۷۳، احادیث ۱و۲ .
[۱۴] همان، به نقل از اصول کافی، جلد ۲، صفحه ۴۷۴، حدیث۴.
[۱۵] همان، به نقل از اصول کافی، جلد۲، صفحه ۴۸۱، حدیث۱و صفحه۴۸۲، حدیث۳ و صفحه ۸۰، حدیث ۲ و صفحه۴۸۳، احادیث ۹و۱۰.
[۱۶] سید علاءالدین محمد گلستانه اصفهانی۷ ، منهج الیقین، صفحات ۲۸۷ تا ۲۹۳، با اندکی تغییر و تلخیص، به نقل از اصول کافی، جلد۲، صفحه ۴۷۲، احادیث ۱و۵.
[۱۷] همان، به نقل از اصول کافی، جلد۲، صفحه ۴۹۵ حدیث ۲۱، وصفحه ۴۹۲ حدیث ۶، و صفحه ۴۹۳ حدیث ۹ و صفحه ۴۹۴ حدیث ۱۵.
[۱۸] همان، به نقل از اصول کافی، جلد۲، صفحه ۴۷۵حدیث ۴، و صفحه ۴۷۴ حدیث ۲ .
[۱۹] همان، به نقل از اصول کافی، جلد۲، صفحه ۴۷۶حدیث ۱.
[۲۰] همان، به نقل از اصول کافی، جلد۲، صفحه ۴۷۶، باب اخفاءالدعا، حدیث ۱.
[۲۱] همان، به نقل از اصول کافی، جلد۲، صفحه ۴۷۷ احادیث ۱، ۲، ۳، ۴ و ۶ و صفحه ۴۷۸ احادیث ۹ و ۱۰ .
[۲۲] همان، به نقل از اصول کافی، جلد۲، صفحه ۴۸۷ احادیث ۱، ۲، ۳، ۴.
[۲۳] همان، به نقل از اصول کافی، جلد۲، باب العموم فی الدعاء حدیث ۱ .
[۲۴] همان، به نقل از اصول کافی، جلد۲، باب الیقین فی الدعاء، صفحه ۴۷۳ حدیث ۱، وصفحه ۴۹۰ حدیث ۸.
[۲۵] همان به نقل از ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، شیخ صدوق۷ ، صفحات ۱۷۴ تا ۱۷۵ وعده الداعی و نجاح الساعی، ابن فهد حلی، صفحات ۱۱۷ و ۱۱۸ و مکارم الاخلاق مرحوم طبرسی۷ صفحه ۸۸.
[۲۶] سید علاءالدین محمد گلستان اصفهانی۷ ، منهج الیقین، صفحه ۲۹۳ با اندکی تغییر در ویرایش.
[۲۷] علامه سید احمد مستنبط۷ ، قطره ای ازدریای فضایل اهل بیت، ترجمه القطره، ترجمه محمد حسین رحیمیان، جلد ۲، حدیث ۶۸۲/۱۰، به نقل از معانی الاخبار، شیخ صدوق صفحه ۱۰۱، حدیث ۴ ، و خصال شیخ صدوق جلد ۲صفحه ۵۲۷ حدیث ۱، و عیون الاخبار الرضا شیخ صدوق جلد ۱ صفحه ۱۶۹ حدیث ۱ ، و احتجاج شیخ طبرسی صفحه ۴۳۷، وبحارالانوار علامه مجلسی جلد ۲۵ صفحه ۱۱۶ حدیث ۱.